Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (polycystic ovarian syndrome – PCOS) είναι η συχνότερη ενδοκρινολογική διαταραχή. Μπορεί να εμφανιστεί από την εφηβική ηλικία, με εξάρσεις και υφέσεις  κατά τη διάρκεια της ζωής  και με συμπτωματολογία που ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Το όνομα υποδηλώνει “πολλές κύστεις στις ωοθήκες”, σίγουρα όμως  είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Υπό αυτήν την έννοια συχνά γίνεται κατάχρηση του όρου κι εδώ χρειάζεται προσοχή.

Βασικά στοιχεία του συνδρόμου είναι:

-Διαταραχή του κύκλου υπό τη μορφή αραιομηνόρροιας (παρατηρείται συστηματική καθυστέρηση της εμμήνου ρύσης, από κάποιες μέρες μέχρι και αρκετούς μήνες). Αυτό οφείλεται σε ανωορρηκτικούς κύκλους και οδηγεί σε

-Υπογονιμότητα

-Ακμή και τριχοφυΐα

-Αύξηση σωματικού βάρους ή αδυναμία απώλειάς του

Η (νεαρή συνήθως) γυναίκα προσέρχεται στο γυναικολόγο αναφέροντας κάποια ή και όλα τα προαναφερθέντα προβλήματα. Για να τεθεί η αρχική διάγνωση, να εκτιμηθεί η βαρύτητα και, στη συνέχεια, ανά τακτά διαστήματα να εξετάζεται η πορεία της ασθενούς, απαιτούνται λεπτομερές ιστορικό, κλινική εξέταση, υπερηχογράφημα και αιματολογικές εξετάσεις.

Η αύξηση των ανδρογόνων (τεστοστερόνη) και η διαταραχή της αναλογίας FSH / LH (αυτές παράγονται στον εγκέφαλο και σχετίζονται με την λειτουργία των ωοθηκών και την ωορρηξία) είναι κλασικά ευρήματα. Απαραίτητος είναι ο έλεγχος του θυρεοειδούς και της προλακτίνης. Κεντρικό στοιχείο στο μηχανισμό της διαταραχής είναι η αντίσταση των κυττάρων στην ινσουλίνη (ορμόνη που ρυθμίζει την κατανάλωση γλυκόζης από το κύτταρο). Αυτό οδηγεί σε  υπερινσουλιναιμία και προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη. Πρέπει να γίνει καμπύλη γλυκόζης και παραπομπή αν χρειαστεί σε διατροφολόγο και ενδοκρινολόγο.

Θεραπεία
–Χρήση αντισυλληπτικών με αντιανδρογόνα: ο κύκλος θα αποκατασταθεί άμεσα. Καλό είναι να προγηθεί έλεγχος θρομβοφιλίας. Για να φανούν τα αποτελέσματα στην ακμή και την τριχοφυία θα πρέπει να περάσει τουλάχιστον ένα εξάμηνο, άρα η ασθενής πρέπει να δείξει υπομονή. Σταδιακά θα υπάρχει ύφεση των συμπτωμάτων και αυτό θα λειτουργεί ενθαρρυντικά. Εν τω μεταξύ μπορεί να χρησιμοποιηθούν λύσεις (αποτρίχωση, laser) από δερματολόγο.

-Εάν υπάρχουν αντενδείξεις για αντισυλληπτικό, σε μεγάλη καθυστέρηση (κι αφού αποκλειστεί η εγκυμοσύνη) προκαλείται περίοδος με ολιγοήμερη λήψη χαπιών προγεστερόνης. Με αυτό θα αποφευχθεί η υπερπλασία του ενδομητρίου και η ανώμαλη αιμορραγία.

-Ακρογωνιαίος λίθος είναι η απώλεια βάρους και η σωματική άσκηση, που θα κινητοποιήσει το μεταβολισμό και θα βελτιώσει το ορμονικό προφίλ της γυναίκας. Ο λιπώδης ιστός συμμετέχει στη ρύθμιση των ανδρογόνων και της ινσουλίνης-γλυκόζης.

–Μετφορμίνη (glucophage).

-Συμπληρώματα διατροφής (ινοσιτόλη) που δρουν σε κυτταρικό επίπεδο, μειώνουν την αντίσταση ινσουλίνης και οδηγούν σε μείωση των ανδρογόνων.

– Σε ό,τι αφορά την υπογονιμότητα, στόχος είναι η αποκατάσταση της ωορηξίας. Εάν φυσική σύλληψη δεν επιτυγχάνεται παρά την απώλεια βάρους, ρύθμιση του κύκλου και ύφεση των λοιπών συμπτωμάτων, τότε η θεραπεία με χάπια κλομιφαίνης ή ενέσιμα σκευάσματα στοχεύει στην πρόκληση ωορρηξίας. Εδώ θα χρειαστεί στενός έλεγχος γιατί οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες έχουν τάση υπερδιέγερσης ωοθηκών.