Κολποσκόπηση είναι η επισκόπηση του τραχήλου, του κόλπου και των έξω γεννητικών οργάνων. Απαιτείται ειδικός εξοπλισμός που ονομάζεται κολποσκόπιο και ειδική εκπαίδευση και πιστοποίηση του γυναικολόγου. Ως διαδικασία είναι απλή, ανώδυνη, διαρκεί μόλις λίγα λεπτά, ενώ η ασθενής βρίσκεται στην τυπική θέση της γυναικολογικής εξέτασης. Με τη χρήση ειδικών ουσιών γίνεται χαρτογράφηση του τραχήλου όπου παρατηρούνται χρωματικές αλλαγές (η φυσιολογική ροζ επιφάνεια αποκτά για λίγη ώρα κατά τόπους έντονο λευκό χρώμα μαζί με άλλα στοιχεία – μωσαϊκό, ύποπτη αγγείωση). Η έκθεση, πάντα με τις εικόνες, δίνεται στην ασθενή (είναι απαραίτητες για σύγκριση με επόμενες εξετάσεις).

Ενδείξεις για κολποσκόπηση είναι:

• η ύπαρξη κονδυλωμάτων στην ίδια ή το σύντροφό της (τώρα ή στο παρελθόν)
• συμπτώματα όπως ανώμαλη κολπική αιμορραγία, αίμα κατά την επαφή
• παλαιότερα προβλήματα στον τράχηλο (ιστορικό επέμβασης, χρόνια τραχηλίτιδα)
• παθολογικό τεστ-παπ

Το τελευταίο αποτελεί και τη βασική ένδειξη κολποσκόπησης. Αυτή θα επιβεβαιώσει ή θα αποκλείσει την παρουσία υπόπτων περιοχών. Χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες, υπάρχουν χαμηλού και υψηλού βαθμού καλοήθεις, προκαρκινικές αλλοιώσεις (δηλαδή δεν είναι αλλά μπορεί να εξελιχθούν). Οφείλονται στον ιό των ανθρώπινων κονδυλωμάτων (υπάρχουν διάφορα στελέχη, ποικίλης επιθετικότητας, που μπορούν να ανιχνευθούν  με την τυποποίηση του HPV). Ο έμπειρος κολποσκόπος θα κρίνει αν υπάρχουν βλάβες, τι βαθμού είναι αυτές, αν χρειάζονται βιοψίες και από ποια σημεία. Επίσης, αν χρειαστεί επεμβατική θεραπεία,  αυτή πρέπει να γίνεται υπό κολποσκοπικό έλεγχο.

Ο μικροσκοπικός έλεγχος κυττάρων από την περιοχή του τραχήλου και του κόλπου (η λήψη γίνεται από το γυναικολόγο και η απάντηση δίνεται από τον κυτταρολόγο) αποτελεί ιστορικά τον ακρογωνιαίο λίθο της γυναικολογικής επίσκεψης και είναι ταυτισμένος με την έννοια της πρόληψης, αν και είναι γνωστό ότι υπάρχει ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό λάθους. Με άλλα λόγια, μια γυναίκα μπορεί να καθησυχάζεται ψευδώς από ένα καθαρό τεστ Παπ. Φυσικά αυτό δεν αποτελεί τον κανόνα, αλλά διεθνώς έχουν καταγραφεί περιπτώσεις νέων γυναικών που παρότι επισκέπτονταν με τυπικότητα το γυναικολόγο τους για τεστ παπ, εμφάνισαν καρκίνο τραχήλου μήτρας.

Οι διεθνείς εταιρείες κολποσκόπησης ορίζουν με σαφήνεια τον αριθμό παθολογικών τεστ-παπ (καθώς και τη συχνότητα επανάληψής τους) που θα οδηγήσουν σε παραπομπή για κολποσκόπηση. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι αυτές οι οδηγίες σχετίζονται με άλλου τύπου συστήματα υγείας, εκεί όπου η πρόσβαση σε εξειδικευμένο κολποσκοπικό ιατρείο είναι χρονοβόρα και έχει υψηλό κόστος.

Με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση: έχω ενσωματώσει την κολποσκόπηση στη βασική γυναικολογική εξέταση, συνδυαζόμενη με κυτταρολογικό (κλασικό τεστ παπ ή υγρής φάσης) και όπου χρειάζεται ιστολογικό (βιοψίες) και μοριακό (τυποποίηση HPV) έλεγχο. Χωρίς άγχος, καθορίζεται το πλάνο παρακολούθησης και παρέμβασης, μόνο όπου χρειάζεται και με γνώμονα την αποφυγή υπερβολικών εξετάσεων και αναίτιων επεμβάσεων.