Το βιολογικό ρολόι κάθε γυναίκας γνωρίζει πότε θα ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για την άφιξη του μωρού. Η διαδικασία θα διαρκέσει έως και εβδομάδες. Πρακτικές συμβουλές όπως περπάτημα και σεξουαλική επαφή θα βοηθήσει. Χρειάζεται μεγάλη υπομονή και συνεχής επικοινωνία με τον γιατρό. Δεν είναι σπάνιο να χρειαστεί επίσκεψη στο μαιευτήριο δύο και τρεις φορές για επανεκτίμηση της εικόνας: Η κολπική εξέταση ελέγχει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τραχήλου (θέση, σύσταση, διαστολή) που θα καθορίσουν σε ποια φάση βρίσκεται η ωρίμανσή του κι αν έχει επισήμως ξεκινήσει ο τοκετός. Θα γίνει καρδιοτοκογραφικός έλεγχος και τελικώς θα καθοριστεί αν θα γίνει η εισαγωγή στο μαιευτήριο ή είναι καλύτερο η γυναίκα να επιστρέψει στο σπίτι.
Μπαίνοντας στον (ένατο) μήνα και την τελική ευθεία:
-Το κεφάλι του μωρού προωθείται χαμηλότερα μέσα στη λεκάνη (εμπέδωση) “παίρνοντας θέση”.
-Εχουν ήδη αρχίσει συσπάσεις (προπαρασκευαστικές, Braxton Hicks) οι οποίες δεν έχουν όμως περιοδικότητα, ούτε είναι επώδυνες.
-Ο τράχηλος που όλους τους μήνες ήταν κλειστός αρχίζει να ωριμάζει και να ανοίγει.
-Εμφάνιση πυκνής τραχηλικής βλέννης με λίγο αίμα είναι πολύ καλό σημάδι.
-Αν συμβεί ρήξη των υμένων (“σπάσουν τα νερά”), δε χωράει αμφιβολία! Μπορεί όμως να είναι ασαφές – επί αμφιβολίας χρειάζεται έλεγχος.
Πρόκληση τοκετού: είναι η χρήση φαρμακευτικών ουσιών (προσταγλανδίνες / ωκυτοκίνη) που επιταχύνουν την διαδικασία ωρίμανσης του τραχήλου και οδηγεί στην έναρξη τοκετού.
Επιλέγεται όταν συντρέχουν ιατρικοί λόγοι για τη μητέρα (πχ. προεκλαμψία, σακχαρώδης διαβήτης, χολόσταση, χρήση ηπαρίνης σε θρομβοφιλία, ιστορικό ενδομήτριου θανάτου) ή για το έμβρυο (παράταση κύησης πάνω από 41 εβδομάδες, υπολειπόμενη ανάπτυξη, μειωμένη κινητικότητα) που καθιστούν αναγκαία τη γέννηση χωρίς όμως να καταφύγουμε σε καισαρική τομή. Σε αυτούς θα προστεθούν και κοινωνικοί ή ψυχολογικοί λόγοι (όπως άγχος). Η πρόκληση τοκετού είναι θεμιτή, αρκεί να έχουν εξηγηθεί οι λόγοι και ότι συνήθως είναι πιο χρονοβόρα διαδικασία και αυξάνει το ποσοστό καισαρικής και εμβρυουλκίας.
Τρεις παράγοντες καθορίζουν την εξέλιξη του τοκετού:
- Ο “ταξιδιώτης”: το μέγεθος του μωρού και ο τρόπος με τον οποίο εισέρχεται στην πύελο η κεφαλή.
- Το “πέρασμα”: οι διαστάσεις και το σχήμα της λεκάνης της γυναίκας.
- Η “δύναμη”: οι συσπάσεις οι οποίες καθορίζονται από την ωκυτοκίνη, μια ορμόνη που εκκρίνεται από τον εγκέφαλο της επιτόκου. Αυτή μπορεί αν χρειαστεί να ενισχυθεί/ συντονιστεί με ορό.
Πρώτο στάδιο του τοκετού: η προοδευτική διαστολή του τραχήλου έως τα 10 εκατοστά, με αντίστοιχη κάθοδο της κεφαλής.
Μπορεί να πάρει πολλές ώρες, ειδικά αν πρόκειται για πρωτοτόκο. Ικανοποιητική πρόοδος θεωρείται το ένα εκατοστό ανά ώρα. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι η έναρξη είναι πολύ χρονοβόρα γιατί συμβαίνουν ποιοτικές αλλαγές στον τράχηλο, που δεν αντικατοπτρίζονται στη διαστολή. Συνήθης αλλά όχι υποχρεωτική πρακτική είναι η συνεχής καρδιοτοκογραφική παρακολούθηση.
Επιλογές αναλγησίας: παρακεταμόλη, ενέσιμα οπιοειδή (πεθιδίνη) που προκαλούν υπνηλία, επισκληρίδιος ή απλώς κινητοποίηση και σωστές αναπνοές. Η απόφαση είναι της επιτόκου.
Δεύτερο στάδιο: από την πλήρη (τελεία) διαστολή μέχρι την έξοδο του εμβρύου. Σε αυτήν τη φάση πλέον χρειάζεται η ενεργητική συμμετοχή της γυναίκας. Η εξωθητική προσπάθεια ενισχύεται και συντονίζεται υπό την ενθάρρυνση του γιατρού και της μαίας. Διαρκεί από λίγα λεπτά έως και 2 ώρες. Κατάλληλη θέση και χειρισμοί διευκολύνουν την εύκολη γέννα, χωρίς τραυματισμούς στο κολπικό τοίχωμα και το περίνεο. Όταν κριθεί απαραίτητο γίνεται επισιοτομία.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η προσπάθεια της επιτόκου υποβοηθείται με τη χρήση ειδικών εξαρτημάτων, ελαστικών ή μεταλικών (εμβρυουλκία).
Τρίτο στάδιο: έξοδος του πλακούντα (υστεροτοκία). Λήψη υλικού για βλαστοκύτταρα. Επιμελής συρραφή επισιοτομίας.
Το μωράκι αφού δεχθεί ολιγόλεπτη φροντίδα (σκούπισμα, οξυγόνο και βασικό έλεγχο) επιστρέφει στην κατάκοπη αλλά ευτυχή μητέρα για το καλωσόρισμα του νέου μέλους και έναρξη του θηλασμού εάν επιθυμεί. Σε όλη αυτή τη διαδικασία ο σύντροφος είναι παρών κι αυτό ενισχύει το δέσιμο της οικογένειας.
